در شبي تاريک و صاف ، ستارگان چنان ميدرخشند که گويي ميتوان با دست آنها را لمس کرد. در واقع بيشتر ستارگان قابل ديد براي چشم غير مسلح ، در محدوده يک هزار سال نوري واقع هستند. گذشته از ستارگان چشمک زن ، نواري مه مانند و کم نور در سرتاسر آسمان کشيده شده است که به آن راه شيري ميگوييم. اين مه حفره فام ، دهها هزار سال نوري با ما فاصله دارد. با دوربين دو چشمي يا تلسکوپ کوچک ، به صورت اجتماع انبوهي از هزاران هزار ستاره کم نور ديده ميشود. گرچه اين ستارگان بسيار دور دست هستند، ولي مجموع نور آنها را ميتوان با چشم ديد . کهکشان راه شيري ، کهکشاني مارپيچي است که شامل حدود ??? ميليارد ستاره است.
دانشمندان به توده هاي بزرگي از ستاره ها که به دليل نيروي جاذبه کنار هم قرار دارندن کهکشان (Galaxy) مي گويد. شايد بدانيد در تقسيم بندي کهکشان ها، آنها را درسه دسته مختلف قرار مي دهند که عبارتند از مارپيچي (Spiral)، بيضوي (Elliptical) و بي قاعده (Irregular). وجه نام گذاري آنها طبيعتا" به آنگونه که اين کهکشانها از بيرون ديده مي شوند باز مي گردد.
برخلاف تصور بسياري از ما کهکشان راه شيري (Milky Way) يعني جايي که زمين و منظومه شمسي جزوي از آن هست بصورت يک روبان نيست، بلکه از نوع مارپيچي مي باشد. هنگامي که از بيرون به کهکشان راه شيري نگاه مي کنيد ممکن است آنرا بعنوان توده اي از ابر و يا غبار تعبير کنيد اما آن چيزي نيست جز تعداد غيرقابل شمارش از ستاره ها که براي چشم قابل رويت نيستند.
اين کهکشان حدود ?? ميليارد سال پيش ، از يک ابر عظيم گاز و غبار تشکيل يافت . در قسمت مرکزي کهکشان راه شيري هستهاي کروي قرار دارد که ممکن است شامل يک حفره سياه نيز باشد. هسته توسط گروهي از دنبالههاي مارپيچي در برگرفته شده است. اين دنبالهها از ستارههاي فروزان تازه شکل يافته تشکيل شدهاند. هسته و قرص کهکشان با هالهاي از ستارههايي با طول عمر بسيار زياد ، در بر گرفته شدهاند .قطر هسته يک کهکشان در حدود ????? سال نوري است. قسمت احاطه کننده هسته داراي قطري برابر با ?????? سال نوري (اگر ابرهاي پيچي اطراف آنرا هم در نظر بگيريم اين قطر مي تواند به 300 هزار سال نوري هم برسد.) و ضخامتي برابر با ???? سال نوري است . هاله کهکشان داراي قطري تا ????? سال نوري است . منظومه شمسي شامل ابر اوپتيک-اورت با عرضي برابر با سه سال نوري نسبتا کوچک به نظر ميرسد. خورشيد با سرعتي حدود ??? کيلومتر (??? مايل) در ثانيه ، مرکز کهکشان را در مدت زماني حدود ??? ميليون سال دور ميزند. تا کنون خورشيد ?? تا ?? دور به گرد هسته کهکشان چرخيده است .
فاصله خورشيد ما از مرکز کهکشان راه شيري چيزي حدود 30 هزار سال نوري ميباشد و برآوردها نشان مي دهد که حدود 400 بيليون ستاره در کهکشان ما وجود دارد. براي درک عظمت هستي همين بس که تا کنون برآورد دانشمندان از تعداد کهکشان هايي که وجود دارد به عددي حدود 120 بيليون ميرسد.
بيرون از راستاي راه شيري تعداد بسيار کمي ستاره کم نور وجود دارد. بطوري که درخشش مبهمي نيز از آنها آشکار نميشود. به علت آنکه راه شيري دايره کاملي در سرتاسر آسمان تشکيل ميدهد، در هر نقطه روي زمين ميتوان بخشهايي از آن را ديد. چند صورت فلکي مهم که راه شيري از ميانشان ميگذرد، شامل ذات الکرسي ، برساوش ، ممسک الاعنه (ارابه ران) ، تکشاخ ، بادبان ، صليب ، عقرب ، قوس ، دلو و دجاجه است . انبوهترين ميدان ستارهاي ، در راه شيري جنوبي قرار دارد که منظر زيبايي در آسياي جنوبي و آفريقايي جنوبي بوجود ميآورد. براي رصد کنندگان واقع در نيمکره شمالي ، بهترين حالت راه شيري اواخر تابستان ديده ميشود. هنگامي که دجاجه را بتوان در بالاي سر ديد . ما منظره کهکشان عظيم و پرستارهاي را که درون آن زندگي ميکنيم، به صورت راه شيري ميبينيم.
قسمتهاي اصلي کهکشان ما
قسمتهاي مختلف کهکشان راه شيري در قسمت مرکزي يک هسته برآمده وجود دارد که به آن Bluge گفته ميشود. تراکم جرمي ستاره ها در اين محدوده بسيار بالا مي باشد و سن ستاره هايي که در اين قسمت قرار دارد به بيش از 10 بيليون سال ميرسد.
ديسک (Disk) قسمت تقريبا" مسطحي است شامل تعداد زيادي ستاره و اجرام آسماني که همراه کهکشان حرکت مي کند. خورشيد و منظومه شمسي نيز در همين قسمت از کهکشان راه شيري قرار دارند که در هر 250 ميليون سال يکبار به دور هسته مرکزي کهکشان راه شيري گردش مي کنند. اغلب اجرامي که در اين قسمت قرار دارند ج