موضوع: کشف سپاه گمشده هخامنشي در آفريقا
«طوفاني از سمت جنوب برخاست و با خود ستون‌هاي عظيمي از گردبادهاي بزرگ همراه
آورد، گردبادهايي شديد و مرگبار كه در لحظه‌اي كوتاه تمام سپاه را در خود بلعيد
و به يكباره ناپديد كرد.»
اين روايتي است كه هرودوت، مورخ يوناني از ماجراي گمشدن سپاه هخامنشي در
لشكركشي به شمال آفريقا در 2500 سال پيش ارائه مي‌دهد. اين تاريخ‌نويس به دليل
آن كه در شهر «هاليكارناس» واقع در منطقه يوناني‌نشين آسياي صغير به دنيا آمده
بود و از اتباع امپراتوري بزرگ پارس به شمار مي‌آمد، توجه زيادي به تاريخ ايران
باستان از خود نشان داده و در آثارش بسيار به آن پرداخته است. اگرچه هرودوت در
بازگويي نبردهاي ايرانيان و يونانيان، از موضع بي‌طرفي يك تاريخ‌نويس عدول كرده
و جانب هم‌ميهنان خود را گرفته است، اما نبايد از ياد برد كه بخش عمده آنچه كه
از تمدن پارسيان به دست ما رسيده، لابه‌لاي سطرهاي كتاب‌هاي تاريخي او نهفته
است.
يكي از اين روايت‌هاي تاريخي هرودوت، ماجراي لشكركشي كمبوجيه، پسر كوروش و
دومين شاه هخامنشي به شمال آفريقا را در برمي‌گيرد. او كه 70 سال پس از تصرف
مصر به دست كمبوجيه به آن كشور سفر كرده بود، با روايتي شفاهي از گم شدن بخشي
از سپاهيان ايران در صحراي شمال آفريقا روبه‌رو شد. بنا به نوشته هرودوت، پس از
آن كه سپاه هخامنشي مصر را فتح كرد، 2 شاخه از آن به سمت حبشه در جنوب مصر و
منطقه كارتاژ (تونس امروزي) در غرب صحراي بزرگ آفريقا روانه شد. سپاهيان راهي
شده به حبشه، آن كشور را خراجگزار امپراتوري پارس كردند و پيروزمندانه
بازگشتند، اما از لشكريان اعزامي به غرب هيچ خبري به دست نيامد؛ انگار صحراي
بزرگ دهان باز كرده و آنان را بلعيده بود.
اگرچه از همان 2500 سال پيش، سرنوشت نامعلوم سربازان ايراني، ذهن و فكر بسياري
از مورخان را به خود مشغول كرده بود، اما تا قرن 19 ميلادي، هيچ كاوش
باستانشناسي در اين منطقه صورت نگرفت. تلاش باستانشناسان هم در 150 سال اول
فعاليت به هيچ نتيجه مثبتي نرسيد تا اين‌كه يك اتفاق در گرماگرم نبردهاي جنگ
جهاني دوم در دهه 40 ميلادي اولين نشانه‌هاي سپاه گمشده پارسي را نمايان ساخت.
وقتي كه لشكريان آلمان نازي به فرماندهي مارشال رومل در برابر سپاهيان انگليسي
در شمال آفريقا صف آرايي كرده بودند، حفر سنگرهاو كانال‌هاي دفاعي در شنزار
صحرا، قطعات فلزي كوچكي از سرنيزه، خود و سپر را به سطح زمين آورد كه در همان
زمان بسياري از باستانشناسان و تاريخ‌نگاران را به اين باور رساند كه راز
گمشدن سپاه كمبوجيه به زودي آشكار خواهد شد؛ انتظاري كه بيش از 60 سال طول كشيد
تا به ثمر بنشيند.
پس از 2500 سال كه واقعه تاريخي دفن‌شدن سربازان ايراني در شنزارهاي صحراي
آفريقا به افسانه تبديل شده است و از پيدا شدن اولين نشانه‌هاي سپاهيان پارسي
66 سال مي‌گذرد، اينك خبر مي‌رسد كه باستانشناسان ايتاليايي سرانجام ارتش
گمشده ايراني را پيدا كرده‌اند. به گزارش خبرگزاري‌ها، 2 باستانشناس ايتاليايي
با كشف چند سلاح برنزي، يك دستبند نقره‌اي، يك گوشواره، تعدادي قطعات فلزي و
صدها استخوان در نقطه‌اي دورافتاده در صحراي شمالي آفريقا، اعلام كرده‌اند كه
گره از ماجراي مرگبار ثبت شده در نوشته‌هاي هرودوت را گشوده‌اند.
آنجلو كاستيگليوني، سرپرست گروه باستانشناس ايتاليايي معتقد است برخلاف
فرضيه‌هاي پيشين، ارتش كمبوجيه راه كاروان رو هميشگي صحرا را براي عبور خود
انتخاب نكرده، بلكه كمي به جنوب منحرف شده بودند و براي همين باستانشناسان در
2 قرن گذشته نتوانسته‌اند نشاني از آنان بيابند.
كشف اين نشانه‌هاي تازه، اميدي تازه در دل باستانشناسان و تاريخ نگاران دميده
است تا شاهد حل معماي بزرگ تاريخي ديگري باشند. ما هم منتظر مي‌مانيم تا در
آينده از سرنوشت هم‌ميهناني كه 2500 سال پيش از اين جان‌باخته‌اند. آگاهي
يابيم.