به مسیری که دو نقطه را به هم متصل میسازد
راه یا جاده میگویند و میتواند خاکی، سنگفرش شده، آسفالت و غیره باشد.
راهها حتی میتوانند عمومی یا خصوصی نیز باشند. ساخت اولین خیابانهای
سنگفرش شده به 4000 سال قبل از میلاد مسیح، توسط سومریها در عراق کنونی
باز میگردد. جادهها بر خلاف خطوط راه آهن و یا خطوط هوایی، برای استفاده
خودروهای شخصی عموم مردم قابل استفاده میباشند و در بخشهایی از آن
سازههای چون: پل، تونل، چهارراه و غیره وجود دارد. راههای امروزی اغلب
دارای روکش آسفالت هستند. در این مقاله بیشتر به توضیح جادههای خارج از
شهر خواهیم پرداخت.
Dirt road (مالرو)
به راهی که سطح آن آسفالت نبوده و از جنس خاک، سنگ و یا گل باشد Dirt road میگویند
که معنی تحت اللفظی آن "راه کثیف" میباشد. این جادهها مناسب عبور
اتومبیلهای سبک، عابرین پیاده و یا حیوانات میباشند و اغلب در روستاها
به چشم میخورند. این قبیل راهها به سیستم کانالکشی و جمعآوری آب و
حاشیه امن (شانه خاکی) مجهز نمیباشند و در زمان بارندگی تقریباً غیرقابل
عبور میشوند و نیاز به استفاده از اتومبیلهای آفرود (Off-Road) دارند.
برای همین در برخی از کشورها مثل استرالیا و نیوزیلند به آنها dry-weather-roads (راههای آب و هوای مساعد) میگویند.
Byway
این نوع راهها تقریباً مثل Dirt road ها میباشند، ولی عرض آنها
بسیار کمتر بوده و سطح آنها اغلب پوشیده از علف است. این راهها نیز
بیشتر در دل روستاها وجود داشته و برای دسترسی محلی مورد استفاده قرار
میگیرند.
Frontage road
به مسیرهای کوتاه و اغلب کمعرضی گفته میشود که راه فرعی را به راه اصلی و یا راه اصلی را به مناطق مسکونی و یا خدماتی متصل میکند.
این جادههای کوتاه و کمعرض در موازات جاده اصلی میباشند. از مزایای این
قبیل راهها این است که در کاهش حجم ترافیک موثر بوده و دسترسی به مناطق
مسکونی و خدماتی را آسانتر میکنند. ولی از معایب آنها این است که اگر
سرعت و نحوه ورود و خروج خودروها در آنها کنترل نشود، میتوانند منجر به
رخ دادن تصادفات وحشتناکی شوند.
(بزرگراه) High way
Highway (بزرگراه) به جادههایی گفته
میشود که عریض بوده و امکان رانندگی در آنها در هر شرایط آب و هوایی و با
سرعتهای بالا امکانپذیر است. پوشش سطح بزرگراهها از مرغوبترین نوع آسفالت میباشد (البته استثنا نیز وجود دارد!). محدودیت سرعت در آنها بستگی به قوانین کشور مربوطه دارد. طولانیترین بزرگراه در کشور استرالیا (به نام Highway 1) وجود دارد و طول آن 14,500 کیلومتر است.
(آزادراه) Freeway or Controlled-access highway
به بزرگراههایی که منحصراً برای سرعتهای بالا ساخته شدهاند Freeway
یا همان آزادراه میگویند. در کشور ما آزادراه به معنای واقعی وجود ندارد.
در این جادهها خبری از چراغهای راهنمایی و نیز خروجی و دوربرگردان نیست.
اولین آزادراه نیز در سال 1908 و در شهر نیویورک ساخته شد. در کشور آلمان
در برخی از آزادراهها (که به آنها Autobahn میگویند)، محدودیت سرعت وجود نداشته و در برخی نیز حداکثر سرعت مجاز 250 کیلومتر در ساعت میباشد.
1+2
به جادههایی که دارای 3 لاین میباشند و دو لاین آن دریک جهت و یک لاین آن در جهت مخالف میباشد 1+2 میگویند
و توسط گاردریل یا کابل از هم جدا میشوند. البته ایمنی این نوع جادهها
پایینتر از 2+2ها میباشد. از سال 1990 ساخت این جادهها در کشورهای سوئد و
دانمارک رواج یافت.
2+2
برخلاف جادههای 1+2، در این راهها 4 لاین
وجود دارد و دو لاین در یک جهت و دولاین نیز در جهت مخالف قرار دارند. این
جادهها شانه خاکی ندارند. چهارراهها نیز در آنها اغلب بهصورت پل روگذر
و یا زیرگذر میباشند. در ایالات متحده آمریکا در مجموع 80,000 کیلومتر جاده 2+2 وجود دارد.
Winter road
به جادههایی که از جنس برف و یخ بوده و فقط در زمستان قابل استفاده میباشند Winter road
یا همان جاده زمستانی میگویند. این راههای یخی اغلب در کشورهای کانادا و
یا روسیه که سردسیر هستند وجود دارند و استفاده از آنها برای حمل بارهای
سنگین ممنوع است، چون احتمال شکستن یخ و فرو رفتن در آب وجود دارد. این
جادهها در مناطقی که مملو از رودخانه بوده و ساختن راه در آنها هزینه
بالایی دربردارد، مورد استفاده قرار
میگیرند. سرعت مجاز در آنها حدود 15 کیلومتر در ساعت میباشد و اکثراً
تریلیها در این جادههای یخزده عبور و مرور کرده و کار حمل سوخت و مواد
غذایی به مناطق صعب العبور، در زمانی که شرایط جوی برای پرواز هواپیماها
مساعد نیست، را بر عهده دارند.
Toll road
به بزرگراههایی که برای عبور از آنها باید عوارض پرداخت کرد، Toll road
میگویند. از این عوارض برای نگهداری و تجهیز خود جاده استفاده میشود و
میزان آنرا دولت محلی و بر اساس نوع خودرو و کاربری آن تعیین میکند. در
گذشته این عوارض دستی اخذ میشد ولی امروزه این کار را اکثراً رباتها
انجام میدهند(البته باز هم استثنا وجود دارد!). جالب است بدانید که قدمت
این نوع جادهها بیش از 2700 سال است و به بابلیان مربوط میشود. و جالبتر
اینکه، ایده گرفتن عوارضی، از راهزنان قرن 15 میلادی برگرفته شدهاست! به
امید روزی که در جادههای استاندارد کشورمان صحیح رانندگی کنیم و هیچ صحنه
تصادف دلخراشی روحمان را آزرده نکند.